Τι είναι το μεταβολικό σύνδρομο;
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι η συνύπαρξη μεταβολικών διαταραχών που αυξάνουν τον κίνδυνο για Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακή νόσο. ( Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 είναι μια αυτοάνοση κατάσταση που οφείλεται στην αδυναμία του παγκρέατος να παράγει ινσουλίνη. Στον Διαβήτη τύπου 2, το σώμα παράγει ινσουλίνη αλλά αντιστέκεται σε αυτήν).
Πού οφείλεται το μεταβολικό σύνδρομο;
H παχυσαρκία είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας του μεταβολικού συνδρόμου. Η παχυσαρκία, ειδικά η εντόπιση του λίπους στην κοιλιακή χώρα, σχετίζεται με την αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης της γλυκόζης στο περιφερικό αίμα και τη διαταραχή στη χρησιμοποίηση του λίπους, οδηγώντας στην εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Τι εννοούμε όταν λέμε αντίσταση στην ινσουλίνη;
Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα β-κύτταρα του παγκρέατος και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό της γλυκόζης. Η ινσουλίνη απελευθερώνεται στο αίμα και δίνει το έναυσμα στα κύτταρα να χρησιμοποιήσουν τη γλυκόζη για την παραγωγή ενέργειας. Η γλυκόζη απελευθερώνεται στο αίμα από τη διάσπαση των τροφών που επιτελείται στο πεπτικό σύστημα. Στις περιπτώσεις εκείνες που τα κύτταρα του σώματος δεν ανταποκρίνονται σωστά στην ινσουλίνη τότε δημιουργείται η αντίσταση στην ινσουλίνη.
Ο οργανισμός προσπαθώντας να ξεπεράσει τη μη ανταπόκριση των κυττάρων στην ινσουλίνη παράγει περισσότερη ορμόνη με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα επίπεδά της ινσουλίνης στο αίμα.
Η αντίσταση στην ινσουλίνη με αποτέλεσμα την υπερινσουλιναιμία και την αυξημένη γλυκόζη στο αίμα σε συνδυασμό με τις κυτοκίνες των λιποκυττάρων συμβάλλουν στην βλάβη των αγγείων και την καρδιαγγειακή νόσο.
Στην ενήλικη ζωή, το μεταβολικό σύνδρομο – μια ομάδα τουλάχιστον 3 από τους 5 παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της κεντρικής παχυσαρκίας, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, του υψηλού σακχάρου στο αίμα, της μη φυσιολογικής χοληστερόλης και των υψηλών τριγλυκεριδίων – προβλέπει καρδιαγγειακές παθήσεις και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Αλλά αποδεικνύεται ότι η απόφαση για το πότε ένα παιδί έχει μεταβολικό σύνδρομο είναι πιο περίπλοκη, επειδή δεν υπάρχει ενιαίος ορισμός για το μεταβολικό σύνδρομο στα παιδιά.
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής αναγνωρίζει ότι τα παιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνιστά οι παιδίατροι (και οι γονείς) να εστιάζουν περισσότερο στους παράγοντες κινδύνου και τους ελέγχους παραγόντων κινδύνου, όταν προσεγγίζουν την πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου σε παιδιά και εφήβους.
Βήματα για να μειώσετε τις πιθανότητες των παιδιών σας να αναπτύξουν παράγοντες κινδύνου για το μεταβολικό σύνδρομο:
1.Βελτιώστε την διατροφή του παιδιού
Μεταξύ των πολλαπλών διατροφικών παραγόντων που σχετίζονται με την παχυσαρκία, η έλλειψη δημητριακών ολικής αλέσεως και η πρόσληψη φυτικών ινών συσχετίζονται ισχυρότερα με την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη.
Η υψηλότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών – τα οποία συμβάλλουν στις διαιτητικές ίνες καθώς και σε μικροθρεπτικά συστατικά – είναι γνωστό ότι μειώνει τον κίνδυνο αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου στην ενήλικη ζωή.
Δίαιτα πλούσια σε θερμίδες και χαμηλή σε θρεπτικά συστατικά και η κατανάλωση πολλών φαστ φουντ και ζαχαρούχων ποτών, μπορεί να θέσουν τα παιδιά σε κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο.
2.Συστηματική άσκηση.
Η σωματική δραστηριότητα είναι ευεργετική για τη διαχείριση του βάρους. Αφιερώνοντας μόνο μία από τις ώρες που βρίσκεται το παιδί μπροστά σε μια οθόνη κάθε μέρα και ξοδεύοντάς την σε κάτι που βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, τα παιδιά μπορούν να βελτιώσουν δραματικά την αρτηριακή πίεση, τη χοληστερόλη και την ευαισθησία τους στις επιδράσεις της ινσουλίνης.
3.Παρακολούθηση του χρόνου που αφιερώνεται από το παιδί στην οθόνη.
Ο αριθμός των ωρών που περνάει ένα παιδί κάθε μέρα μπροστά από μια οθόνη σχετίζεται άμεσα με τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) και τις θερμίδες που καταναλώνει την ημέρα.
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής αποθαρρύνει τη χρήση της οθόνης (εκτός από τη συνομιλία μέσω βίντεο) πριν από την ηλικία των 18 έως 24 μηνών και συνιστά στους παιδίατρους να βοηθούν τις οικογένειες να αναπτύξουν ένα Σχέδιο Προγραμματισμού Χρήσης των ψηφιακών μέσων ειδικά για κάθε παιδί, το οποίο διασφαλίζει ότι ο χρόνος ψυχαγωγίας μπροστά σε μια οθόνη δεν αντικαθιστά υγιείς παράγοντες συμπεριφοράς, όπως επαρκής ύπνος και σωματική δραστηριότητα.
4.Επαρκής ύπνος
Η σύντομη διάρκεια ύπνου αυξάνει τον καρδιομεταβολικό κίνδυνο σε εφήβους με παχυσαρκία — ακόμη και όταν ελέγχεται ο βαθμός παχυσαρκίας και τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας. Ορισμένες μελέτες σε ενήλικες και παιδιά έχουν διαπιστώσει ότι τόσο ο πολύς όσο ο πολύ λίγος ύπνος είναι προβληματικοί.
5.Αποφύγετε την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου
Δεν υπάρχει έκπληξη εδώ – είναι απλώς το χειρότερο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι στην καρδιά και τους πνεύμονές τους. Είτε μόνο του είτε σε συνδυασμό με παράγοντες κινδύνου μεταβολικού συνδρόμου, το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο του παιδιού σας να αναπτύξει καρδιακή νόσο.
Πώς γίνεται η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου;
Η υποψία του μεταβολικού συνδρόμου τίθεται όταν ένα παιδί ή έφηβος/η είναι υπέρβαρος/η ή παχύσαρκος/η και παρουσιάζει μελανίζουσα ακάνθωση (το χρώμα του δέρματος στην περιοχή του λαιμού, ανάμεσα στα πόδια και στην περιοχή της μασχάλης γίνεται πιο σκούρο) ή έχει οικογενειακό ιστορικό Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 ή καρδιακής νόσου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις υπολογίζεται:
- Ο δείκτης μάζας σώματος και η περίμετρος μέσης.
- Η αρτηριακή πίεση.
- Γίνονται εξετάσεις αίματος για μέτρηση λιπιδίων, γλυκόζης και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης αντανακλά τα επίπεδα γλυκόζης το τελευταίο τρίμηνο.
Η διάγνωση του Μεταβολικού Συνδρόμου τίθεται σε παιδιά με κεντρικού τύπου παχυσαρκία ή παχυσαρκία και δύο ή περισσότερα από τα τέσσερα πιο κάτω κριτήρια:
1. Τιμές γλυκόζης ≥100 mg/dL,
2. HDL ≤40 mg/dL
3. Αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων (150 ≥mg/dL),
4. Αρτηριακή υπέρταση.
Τα κριτήρια διάγνωσης του μεταβολικού συνδρόμου ισχύουν για παιδιά άνω των 10 ετών. Για τα μικρότερα παιδιά δεν έχουν θεσπιστεί κριτήρια, επομένως εάν ανευρεθούν κάποια από τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου δεν μπορεί να τεθεί η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου, αλλά χρειάζεται τακτική παρακολούθηση του παιδιού.
Αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου:
Εάν το παιδί σας έχει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξει καρδιακή νόσο ή διαβήτη, αλλά οι πιθανότητες αυξάνονται—ειδικά εάν οι παράγοντες κινδύνου που εμπλέκονται δεν βελτιωθούν ή εξαλειφθούν.
Για ορισμένα παιδιά, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να είναι αρκετές για να μειώσουν τον κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια.
Θυμηθείτε, είναι πιο εύκολο για τα παιδιά να κάνουν καλύτερες επιλογές αν δουν τους γονείς τους να κάνουν το ίδιο!
