Άγχος στα παιδιά
Το άγχος στα παιδιά θεωρείται διαταραχή εάν οι ανησυχίες ή οι φόβοι επηρεάζουν τη ζωή τους για περισσότερο από έξι μήνες. Ίσως είναι δύσκολο να καταλάβετε εάν το παιδί σας είναι ανήσυχο. Μπορεί να είναι ευερέθιστα ή να παραπονιούνται ότι αισθάνονται άρρωστα. Η έγκαιρη παρέμβαση και η θεραπεία μπορούν να βοηθήσουν.
Τι είναι το άγχος στα παιδιά;
Το άγχος και ο φόβος είναι φυσιολογικές εκδηλώσεις της παιδικής ηλικίας. Ο φόβος είναι μια φυσική αντίδραση σε κίνδυνο ή απειλή. Το άγχος είναι μια αντίδραση σε μια πιθανή απειλή. Οι φόβοι και το άγχος είναι συνήθως βραχύβια και δείχνουν ότι τα παιδιά μαθαίνουν να λύνουν τα προβλήματα μόνα τους. Οι γονείς και οι φροντιστές μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν να κατανοούν και να ξεπερνούν τους φόβους και τα άγχη τους.
Ένα (1) στα 5 παιδιά θα αναπτύξει αυτό που οι ειδικοί υγειονομικής περίθαλψης θεωρούν αγχώδεις διαταραχές. Οι αγχώδεις διαταραχές της παιδικής ηλικίας διαφέρουν από τον φυσιολογικό φόβο ή άγχος επειδή περιλαμβάνουν πιο ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις ή διαρκούν περισσότερο από το αναμενόμενο.
Τα παιδιά με αγχώδεις διαταραχές έχουν συχνά συναισθηματικές εκρήξεις, όπως κλάμα ή οργή. Μπορεί επίσης να δείχνουν τάσεις απομόνωσης. Μπορεί να προσπαθούν να δραπετεύσουν, να κρυφτούν και να βρίσκονται «σε επιφυλακή για κίνδυνο» πολλές φορές. Επιπλέον, τα παιδιά έχουν συχνά σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονους, πονοκεφάλους, ναυτία, έμετο, δύσπνοια ή προβλήματα ύπνου.
Ποια είναι τα είδη του άγχους στα παιδιά;
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι άγχους στα παιδιά:
Διαταραχή άγχους αποχωρισμού: Το άγχος αποχωρισμού είναι μια φυσιολογική και σημαντική φάση της πρώιμης ανάπτυξης που ξεκινά στα περισσότερα παιδιά όταν είναι 8 έως 12 μηνών. Με φυσιολογικό άγχος αποχωρισμού, το παιδί σας μπορεί να φοβάται τους ξένους και να μην αισθάνεται ασφαλές όταν δεν είναι κοντά σας.
Το άγχος αποχωρισμού συνήθως βελτιώνεται από τη στιγμή που τα παιδιά μπαίνουν στην προσχολική ηλικία. Η διαταραχή άγχους αποχωρισμού είναι πιο ακραία και συνεχίζεται πέρα από αυτήν την τυπική αναπτυξιακή περίοδο. Τα παιδιά μπορεί να ανησυχούν για τους γονείς ή άλλα μέλη της οικογένειας και να δυσκολεύονται να πάνε στο σχολείο ή να λείπουν από το σπίτι ή την οικογένειά τους γενικά ή μπορεί να δυσκολεύονται να αποχωρήσουν για ύπνο.
Εάν το παιδί σας παρουσιάζει ακραία αγωνία ή ανησυχία με τους χωρισμούς σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας του, μιλήστε με τον ειδικό υγειονομικής περίθαλψης του παιδιού σας.
Συγκεκριμένες φοβίες: Ο φόβος μας προστατεύει από τον κίνδυνο, επομένως είναι αναμενόμενος ένας ορισμένος βαθμός φόβου στα παιδιά. Το παιδί σας μπορεί να φοβάται για κάτι συγκεκριμένο, όπως καταιγίδες ή κλόουν ή οτιδήποτε άλλο. Όμως οι συγκεκριμένες φοβίες είναι ακραίοι φόβοι που είναι δυσανάλογοι με την πραγματική απειλή κινδύνου.
Κοινωνική αγχώδης διαταραχή: Αυτός είναι ένας έντονος φόβος που αφορά απόρριψη σε κοινωνικές καταστάσεις. Το παιδί σας μπορεί να αποφεύγει τη δημόσια ομιλία ή τις δημόσιες παραστάσεις. Ή μπορεί να νιώθουν τόσο άβολα που προσπαθούν να αποφύγουν την αλληλεπίδραση με άλλους στο σχολείο ή σε άλλα γνωστά περιβάλλοντα ή να δυσκολεύονται να μιλήσουν σε νέα άτομα. Μπορεί ακόμη και να αποφεύγουν εντελώς κοινωνικές καταστάσεις.
Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: Το γενικευμένο άγχος είναι η υπερβολική ανησυχία και ο φόβος για μια σειρά από διαφορετικά πράγματα που συμβαίνουν στην καθημερινή ζωή. Το παιδί σας μπορεί επίσης να ανησυχεί για το μέλλον περισσότερο από άλλα παιδιά της ηλικίας του. Μπορεί να έχουν πολλές ανησυχίες ή οι ανησυχίες μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου, αλλά συχνά ανησυχούν για κάτι.
Διαταραχή πανικού: Τα παιδιά με διαταραχή πανικού έχουν στιγμές που αισθάνονται υπερβολικό φόβο και άγχος μαζί με σωματικά συμπτώματα όπως ταχυπαλμία και ζάλη ή μπορεί να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να αναπνεύσουν (δύσπνοια). Αυτές οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανιστούν χωρίς προειδοποίηση και τείνουν να υποχωρούν μέσα σε λίγα λεπτά έως ώρες.
Πόσο συχνό είναι το άγχος στα παιδιά;
Οι αγχώδεις διαταραχές είναι αρκετά συχνές στα παιδιά. Επηρεάζουν περίπου το 15% έως 20% των παιδιών και των εφήβων. Και σχεδόν 1 στους 3 έφηβους μεταξύ 13 και 18 ετών έχει άγχος.
Συμπτώματα και Αιτίες
Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα του άγχους στα παιδιά;
Μερικά παιδιά θα χρησιμοποιήσουν φράσεις για να εκφράσουν το άγχος τους. Μπορεί να πουν κάτι σαν: «Φοβάμαι να πάω σχολείο γιατί ανησυχώ ότι δεν θα σε ξαναδώ». Άλλα μπορεί να μην ξέρουν πώς να εξηγήσουν τα συναισθήματά τους. Αλλά και τα παιδιά δείχνουν σημάδια άγχους. Αυτά μπορεί:
- Να ανησυχούν και/ή να κλαίνε περισσότερο από άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
- Να επαναλαμβάνουν ότι δεν αισθάνονται καλά. Μπορεί να παραπονιούνται για στομαχικές διαταραχές, πόνους στους μύες ή πονοκέφαλο.
- Να έχουν προβλήματα με τον ύπνο, να ξυπνάνε από εφιάλτες ή να μην μπορούν να κοιμηθούν μόνα τους.
- Να δυσκολεύονται να χαλαρώσουν ή να καθίσουν ακίνητα.
- Να θυμώνουν εύκολα.
- Να δυσκολεύονται να εστιάσουν.
- Να αρνούνται ότι πεινούν ή να πεινούν όλη την ώρα.
- Να αρνούνται να πάνε στο σχολείο.
Τι προκαλεί το άγχος στα παιδιά;
Μερικά παιδιά είναι εκ φύσεως ευαίσθητα και μπορεί να δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν την αλλαγή ή τα έντονα συναισθήματα. Αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν μια βιολογική ή οικογενειακή τάση να είναι ανήσυχα. Το άγχος μπορεί επίσης να αναπτυχθεί μετά από αγχωτικά γεγονότα της ζωής και πολλοί ενήλικες έχουν βιώσει πολλά αγχωτικά γεγονότα από πολύ μικρή ηλικία, όπως:
- Ο θάνατος κάποιου κοντινού τους προσώπου.
- Μετακόμιση σε νέο σπίτι ή σχολείο, ειδικά αν αυτές οι μετακινήσεις ήταν συχνές.
- Γονείς που τσακώνονταν ή χώρισαν.
- Εκφοβισμό, κακοποίηση ή παραμέληση.
Ποια είναι η κύρια αιτία του άγχους στα παιδιά;
Είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα ποια είναι η κύρια αιτία του παιδικού άγχους. Ο φόβος είναι ένα φυσικό συναίσθημα της ενηλικίωσης. Μερικά παιδιά το καταφέρνουν χωρίς πρόβλημα. Αλλά για τα παιδιά με άγχος που επηρεάζει την καθημερινότητά τους, πιστεύεται ότι η γενετική, η βιολογία και το οικογενειακό ιστορικό παίζουν ρόλο.
Ποιες είναι οι επιπλοκές αυτής της πάθησης;
Τα παιδιά με άγχος διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για κατάθλιψη και διαταραχές χρήσης ουσιών αργότερα στη ζωή τους. Μπορεί να δυσκολεύονται στο σχολείο ή με τη φοίτηση στο σχολείο. Διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας.
Αν και αυτά είναι τρομακτικά, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες. Φροντίστε να επικοινωνείτε με τον ειδικό υγειονομικής περίθαλψης του παιδιού σας όσο συχνά χρειάζεται.
Διάγνωση και Δοκιμές
Πώς γίνεται η διάγνωση του άγχους στα παιδιά;
Για να διαγνώσετε το άγχος στο παιδί σας, ο υπεύθυνος υγειονομικής περίθαλψης θα μιλήσει τόσο με εσάς όσο και με το παιδί σας. Θα σας ρωτήσει για τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Θα ζητήσουν από το παιδί σας να ενημερώσει για τυχόν συμπτώματα που παρατηρεί και πότε τα εμφανίζει.
Μπορεί επίσης να θέλει να μιλήσει με τον δάσκαλο του παιδιού σας για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα του παιδιού σας. Θα ψάξει για άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων. Το παιδί σας μπορεί να διαγνωστεί με αγχώδη διαταραχή εάν το άγχος του διαρκεί για περισσότερο από έξι μήνες.
Τι μπορούμε να κάνουμε για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της μετατροπής του άγχους σε σωματικό σύμπτωμα;
Ένας γονέας δεν μπορεί πάντα να διαχειριστεί τους στρεσογόνους παράγοντες στη ζωή του παιδιού. Αλλά μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ψυχικής τους υγείας, διασφαλίζοντας ότι θα έχουν:
- Καθημερινή άσκηση.
- Ένα ασφαλές, υποστηρικτικό περιβάλλον στο σπίτι και στο σχολείο.
- Άφθονο ύπνο.
- Καλά ισορροπημένα γεύματα.
- Τεχνικές διαλογισμού και ασκήσεις αναπνοής μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να χαλαρώσει. Μπορούν επίσης οι γονείς να ενθαρρύνουν το παιδί τους να κάνει μικρά βήματα για να ξεπεράσει τις συνήθεις ανησυχίες και φόβους, όπως να μπει σε ένα κοινωνικό περιβάλλον ενώ εκείνοι περιμένουν λίγα μέτρα μακριά ή να σβήσουν τα φώτα για λίγα λεπτά για να προσπαθήσει να χαλαρώσει.
Και κυρίως θα πρέπει να αναθεωρήσει το όλο σύστημα διαπαιδαγώγισης του παιδιού: Την γονεϊκή στάση, τον τρόπο επικοινωνίας και τον τρόπο αντιμετώπισης της αρνητικής συμπεριφοράς.
Το παιδί χρειάζεται αποδοχή και αγάπη χωρίς προϋποθέσεις, δεν χρειάζεται υπερπροστασία, για να μπορέσει να ανεξαρτητοποιηθεί και δεν χρειάζεται ούτε την υποχωρητικότητα, αλλά ούτε και την αυταρχικότητα.
Το παιδί έχει ανάγκη από σαφή και σταθερά όρια στην συμπεριφορά του, έχει ανάγκη από ανοιχτή, άμεση και ειλικρινή επικοινωνία, που πάντα έχει στόχο την διατήρηση ή την αύξηση της αυτοεκτίμησής του.
Ένα παιδί χρειάζεται πάνω απ’ όλα συναισθηματική αγωγή για να μπορέσει να έχει επίγνωση των συναισθημάτων του, να μπορεί να τα εκφράσει με δημιουργικό τρόπο, να γίνει υπεύθυνο και να μπορεί να επιλύει προβλήματα και να παίρνει υγιείς αποφάσεις. Χρειάζεται να αναπτύξει τις κοινωνικές του δεξιότητες και να μάθει πώς να διαχειρίζεται καταστάσεις.
Δεν θα πρέπει το παιδί να εμπλέκεται στις διαμάχες των γονιών του και θα πρέπει να έχει την προσοχή και τον σεβασμό που του αξίζει όταν είναι υγιής, χωρίς να χρειάζεται το σωματικό σύμπτωμα ως ψευτολύση για τα προβλήματά του.
Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι το παιδί δεν μαθαίνει από αυτά που του λέμε, αλλά από αυτά που εμείς κάνουμε ή δεν κάνουμε!
